Պահպանողական Կուսակցություն

Հիսուսի ամենասիրելի աշակերտ Հովհաննեսի Ավետարանը սկսվում է հետեւյալ բառերով. «Սկզբից էր Բանը, եւ Բանը Աստծո մոտ էր, եւ Բանը Աստված էր»: Բառարաններում Բանը, որ նույնն է, թե Աստված, ներկայացվում է որպես լոգոս, բառ, խոսք, միտք, երդում, քվե, ձայն:

Հավասար մենամարտից հետո «Սասնա ծռեր» էպոսում Մեծ Մհերն ու Մսրա Մելիքը միմյանց խոսք են տալիս, որ եթե իրենցից մեկը շուտ մեռնի, մյուսն անտեր չի թողնի նրա ընտանիքն ու երկիրը: Մելիքն է շուտ մեռնում, ու, քանի որ Մհերը Խոսք էր տվել, չնայելով կնոջ ընդդիմանալուն ու իր ներքին վատ կանխազգացումներին, շտապում է իր Խոսքը կատարել` մեկնել Մսրա երկիր: Մնացյալ պատմությունը հայտնի է էպոսից. Իսմիլ Խաթունը հարբեցնում է Մհերին, կենակցում հետը, նրանից ունենում մի որդի, որ հետո պիտի կռվեր Մհերի ծնվելիք որդու` Դավթի հետ:

Հայ բանասիրությունը վերջին հարյուր տարվա ընթացքում ամենայն մանրամասնորեն քննել է էպոսը, անդրադարձել շատ նրբությունների, սակայն չի արձանագրել այն իրողության խորքը, թե ինչու իրենից ծնված որդու` Մելիքի համար միայն կենսաբանական հայր էր Մհերը, թե ինչու Մելիքն իրականում պիտի դառնար իր հետ կենսաբանական կապ չունեցող հանգուցյալ Մելիք-ավագի որդին: Իսկ պատասխանը միանգամայն պարզ է. Մելիքը թեեւ իր երակներում կրում էր Մհերի արյունը, սակայն ծնունդն էր մի միջավայրի ու տարածության, որտեղ պիտի գործեին հենց այդ միջավայրի եւ տարածության օրենքները` հինկտակարանային օրենքները, ուր եղբայրը պիտի կնության առներ մահացած եղբոր կնոջն ու նրա համար, նրա ինչքն ու ամեն ինչը ժառանգելու իրավունքն իրացնելու համար զավակ ունենար: Էժանագին ազգայնականություն կլիներ սրա համար Մհերին մեղադրելը, ինչը չեն զլացել անել մեր հետազոտողներից շատերը: Մեղքն այլ տեղում է, որին գուցե անդրադառնանք այլ առիթով:

Իսկ այստեղ էականն այն է, որ Մհերի բարոյականությունը, որ նույնն է` թե էպոսաստեղծ ժողովրդինը, թույլ չտվեց նրան իր Խոսքից ետ կանգնել, իր Խոսքը դրժել, այսինքն` Աստվածուրաց դառնալ:

Իսկ ինչպես ենք վարվում մենք մեր Խոսքի, Ձայնի, Քվեի, որ նույնն է` թե Աստծո հետ: Արդեն որերորդ անգամն է, որ իշխողները Ձայն, Քվե, այսինքն Աստված են կեղծում մեր երկրում: Եվ ամենեւին կարեւոր չէ, թե քանի Ձայն են կեղծում. կարեւորն Աստծո հանդեպ վերաբերմունքն է: Կարեւոր է նաեւ, որ օրվա իշխողներին` Աստված կեղծողներին փոխարինելու հավակնություն ունեցողներն էլ ընդունել են խաղի նույն կանոնները. նրանց ուշադրությանն էլ անարժան է Աստծո հանդեպ վերաբերմունքը, քանի որ սրբազան տեղը զբաղեցրել է լավագույն դեպքում զգացական վերաբերմունքը «հաղթողների» նկատմամբ: Սոսկալի է, որ ի պաշտոնե եւ ի կոչումե նաեւ Աստծո նախանձախնդրի` Եկեղեցու վերաբերմունքն էլ չի տարբերվում…

Սա միմյանց արժանի իշխանությունն ու ընդդիմությունն են` ազգի սերուցքը: Իսկ այդ սերուցքին` հազարամյակների ընթացքում մաշված իր կենսական լիցքերը հավաքելով մի կերպ ծնող ժողովուրդը նույնպես որեւէ առիթ բաց չի թողնում իր հնարավորության սահմաններում լլկելու ու վաճառելու սեփական Ձայնը` Աստծուն: Եվ ինքնամոռացությամբ վաճառում է իր Ձայնը` սպասելով հաջորդ եւ միանգամյա հաջող գործարքի հնարավորությանը: Իսկ նրանք էլ, որ հրաժարվում են վաճառքի հանել իրենց բաժին Աստծուն, չունեն նրա հանդեպ ոչ մի նախանձախնդրություն. ունեն չծախված Ձայն` Աստված, բայց չեն գնում նրա ետեւից. համակերպվել են առանց Աստծո իրենց գոյությանը:

Հիմա դառնանք 1600 տարվա վաղեմության ասվածին. Խորենացին էլ Հայոց պատմության (դիտմամբ չեմ վերցնում չակերտների մեջ, որովհետեւ խոսքն ավելիի մասին է, քան գրքի վերնագիր լինելը) ավարտը տեսնում է այն բանի մեջ, որ ուսուցչից ու աշակերտից, կրոնավորից ու վիճակավորից, կառավարչից ու զինվորականից, իշխանից ու դատավորից, այլեւ աշխարհականից առհասարակ վերացել են սերն ու ամոթը. եւ կա դժոխքի ակնկալություն:

Մի չհիմնավորված վստահությամբ հույս եմ տածում, թե որեւէ ընթերցող չի մեղադրի ինձ Աստծո անունը պարապ տեղը բերանս առնելու համար, քանի որ անկախ բարձրաձայն վերաբերմունքից` հոգու խորքում կտեսնի, որ ամենեւին էլ պարապ տեղի հանգամանք չկա, ու կների մի վերջին անգամ էլ նրա անունը տալուս համարձակությունը: Հիմա, երբ Մեծ Մհեր ծնած երբեմնի ժողովուրդը ընտրությությունից ընտրություն, բարոյական առանցք չունենալով, որոշակի վճարի դիմաց վաճառքի է հանում սեփական Աստծուն, իսկ նրա սերուցքն էլ կեղծում է այդ Աստծուն, արդյո՞ք կարող է հուսալ ավելի բարվոք վիճակ, արդյո՞ք արժանի է այլ գոյավիճակի. նույն Խորենացին է ասում, թե չկա խաղաղություն ամբարիշտներին: Դեռ փառք Տիրոջը, որ այսքանից հետո այսքանն էլ կա:

ՄԻՔԱՅԷԼ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ «Չորրոդ իշխանություն», 2005թ., դեկտեմբերի 9